Bu çalışma, yararı kalmayan ya da azalan irtifak haklarının sona ermesini düzenleyen MK m. 785 hükmünün incelenmesini konu almaktadır. Taşınmaz lehine irtifak hakları kapsamında düzenlenmiş, ama kişisel irtifak haklarına da uygulanan bu hüküm, irtifak haklarının sona erme rejiminde kilit bir rol oynamaktadır. Mülkiyet kavramı ve bu kavram karşısında irtifak haklarının yerinin değerlendirildiği ilk bölümde, hükmün düzenlenme amacı incelenmiş ve MK m. 785'in mülkiyet hakkının korunması amacına hizmet ettiği sonucuna varılmıştır. İkinci bölüm, MK m. 785'in uygulanma şartlarına ayrılmıştır. Bu kapsamda, hükmün uygulanması bakımından ön şart olan yarar kavramı irdelenmiş; irtifak hakkının arz ettiği yararın kalmaması ve azalması kavramları, özel uygulama alanları ve benzer kavramlarla farkları da ortaya koyularak somutlaştırılmıştır. Üçüncü ve son bölümde ise, hakimin vereceği kararın hukuki niteliği ve etkisi değerlendirilmiştir. MK m. 785/f. II çerçevesinde ödenmesi gereken bedel ile ilgili özellikler vurgulandıktan sonra, terkinin gerçekleştirilmesi ile irtifak ilişkisinin tasfiyesinin ne şekilde yapılması gerektiği açıklanmıştır. )(TANITIM YAZISI)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
MK m. 785'İN DÜZENLENME AMACI
I. Mülkiyet Hakkı, Kısıtlamaları Ve İrtifak Haklarının Konumu
A. Mülkiyet Hakkı Ve Kısıtlamaları
1. Mülkiyet Kavramı Ve Tanıdığı Yetkilerin Kısıtlamalar Karşısındaki Konumu
a. Mülkiyet Kavramını Tanımlayan Farklı Görüşler
1) Klasik Ferdiyetçi Mülkiyet Görüşü Ve Bu Görüşe Yöneltilen Eleştiriler
2) Çağdaş Sosyal Mülkiyet Görüşü Ve Bu Görüşe Yöneltilen Eleştiriler
b. Türk Hukukunda Kabul Edilen Görüş, Türk Hukukundaki Dayanak Noktaları Ve Vardığımız
Sonuç
1) Türk Hukukunda Kabul Edilen Görüş
2) Türk Hukukundaki Dayanak Noktaları Ve Vardığımız Sonuç
2. Mülkiyet Hakkının Kısıtlamalarının Çeşitleri
a. Mülkiyet Hakkının İradi Olmayan Kısıtlamaları
b. Mülkiyet Hakkının İradi Kısıtlamaları
1) Kişisel Haklar Ve Hukuki Niteliği
2) Sınırlı Ayni Haklar Ve Hukuki Niteliği
B. Mülkiyet Hakkının Karşısında Sözleşme İle Kurulan İrtifak Haklarının Yeri
1. İrtifak Sözleşmesi Çerçevesinde Beklenen İrtifak Hakkı Sahibi İle Malik Arasındaki
Hukuki İlişki
a. İrtifak Sözleşmesinin Hukuki Niteliği
1) Sözleşmenin Kanunda Düzenlenmesi Bakımından
2) Asli Edim Karakteristiği Bakımından
b. İrtifak Sözleşmesinin Hükümleri
1) Ayni Nitelikli Hükümler
a) MK m. 827 Çerçevesindeki Tartışma
b) Hakkın Devredilme Kabiliyetine İlişkin Tartışma
2) Eşyaya Bağlı Borç Etkisi Doğuran Hükümler
3) Kişisel Nitelikli Hükümler
2. İrtifak İlişkisi Çerçevesinde İrtifak Hakkı Sahibi İle Malik Arasındaki Hukuki
İlişki
a. İrtifak Sözleşmesi İle İrtifak İlişkisinin Tarafları Aynı İse
b. İrtifak Sözleşmesi İle İrtifak İlişkisinin Tarafları Farklılaştığında
1) Ayni Etkili Hükümler Bakımından
2) Eşyaya Bağlı Borç Etkisi Doğuran Hükümler Bakımından
3) Kanun Gereği Kişisel Borç İlişkisi Doğuran Hükümler Bakımından
C. İrtifak Hakkının Genel Özellikleri Ve Devir Rejimi
1. İrtifak Hakkının Genel Özellikleri
2. İrtifak Hakkının Devir Rejimi
II. Mülkiyet Hakkının İradi Kısıtlamalarına Karşı Medeni Kanun Çerçevesinde Öngörülen
Tedbirler
A. Ana Çözüm: Sınırlı Sayı Ve Tipe Bağlılık İlkeleri
B. Sınırlı Ayni Hak Tipleri Bakımından Benimsenen Farklı Çözümler
1. Değere İlişkin Sınırlı Ayni Haklarda Mülkiyetin Korunması
2. Kullanıma İlişkin Sınırlı Ayni Haklarda Mülkiyetin Korunması
a. Mülkiyetin Özüne Dokunmama Şartı
1) Medeni Kanun'un Mülkiyetin Özünü Korumak İçin Benimsediği Sistem
2) Ayrık Durumlar: Kişisel İrtifaklara İlişkin Medeni Kanun Sisteminden Sapan
Düzenlemeler
b. Yararı Sona Eren Ya Da Azalan İrtifak Hakkının Terkin Edilmesi-MK m.785
1) MK m. 785'in Hukuki Niteliğine İlişkin Federal Mahkeme'nin Emsal İçtihatları
2) MK m. 785'in Düzenlenme Amacına İlişkin Kabul Edilen Görüş

İKİNCİ BÖLÜM
MK m. 785'İN UYGULANMA ŞARTLARI
I. MK m. 785'in Uygulanma Kapsamı
A. MK m. 785'in İradi İrtifaklara Uygulanması
1. Genel Olarak
2. Kişiyle Kaim İrtifaklar, Özellikle İntifa Hakkı Bakımından
B. MK m. 785'in İradi Olmayan İrtifaklara Uygulanması
1. Kanundan Doğan İrtifaklara Uygulanması
2. İdari Karara Dayanan İrtifaklara Uygulanması
II. Uygulamanın Ön Şartı: İrtifakın Tesisi Anında Yararın Bulunması
A. Terminoloji Problemi: Yarar Kavramı Ve Utilitas İlkesi
1. Utilitas İlkesi
2. İrtifaka İlişkin Medeni Kanun Hükümlerinin Utilitas İlkesi Karşısında Yarattığı
Karışıklık
a. Medeni Kanun Hükümlerinin Lafzı
b. Utilitas İlkesinin Benimsenmeme Sebepleri Ve Bu Tercihin Yansımaları
B. Yararın Özellikleri
1. İrtifak Hakkının Yarar Sağladığı Hak Sahibi Bakımından
a. İrtifak Hakkı Sahibinin Kimliği
b. İrtifak Hakkından Yarar Sağlayan Çevre
1) Topluluk Lehine İrtifaklarda
2) Oturma Hakkında
2. İrtifak Hakkının Sağladığı Yararın Konusu Bakımından
a. Genel Olarak
b. Rekabet Etmeme İrtifakları Çerçevesinde Menfaatin Konusu
1) Menfaat Konusu Olarak Rekabetin Önlenmesi
2) Menfaat Konusu Olarak Farklı Bir Hukuki İlişkinin Devamlılığının Sağlanması
3. İrtifak Hakkının Sağladığı Yararın Niteliği Bakımından
a. Genel Olarak Menfaatin Niteliğine İlişkin Yapılan Tartışmalar
1) Menfaatin Haklılığına İlişkin Tartışma
2) Menfaatin Ölçülülüğüne İlişkin Tartışma
b. Özel Olarak Mülkiyetin Kanuni Kısıtlaması İle Benzeşen İçerikteki İrtifaklar
Bakımından Menfaatin Niteliği
1) Mülkiyet Hakkının Kanundan Doğan Kısıtlamaları İle Aynı İçerikteki İrtifaklar
Açısından
2) Kamulaştırma Yetkisi Olan Kurumların Kanundan Doğan Mecra İrtifakı Talebi Açısından
3) Kanuni İçeriği Kaldıran Ya Da Değiştiren İrtifaklar Açısından
4. İrtifak Hakkının Yarar Sağladığı Zaman Bakımından
a. İrtifak Hakkının Kurulması Sürecinde
1) Yararın İleride Ortaya Çıkacak Olması Bakımından
2) İrtifak Hakkının Kendisi İle Çatışan Haklardan Sonra Kurulması Bakımından
b. İrtifak Hakkının Kurulmasından Sonra
1) Yararın Öngörülebilir Bir Gelecekte Yeniden Doğacak Olması Bakımından
2) Yararın Sürekli Olması Bakımından
C. Yararın Özdeşliği İlkesi
1. İlkenin Düzenlenme Amacı
2. Yararın Özdeşliğinin Tespiti Usulü
a. İrtifak Sözleşmesi İle İrtifak İlişkisinin Tarafları Aynı İse
b. İrtifak İlişkisine Üçüncü Kişi Dahil Olmuş İse
III. Yararın Kalmaması Ya Da Azalması
A. Yararın Kalmaması
1. Yararın Kalmaması Sebebi İle İrtifak Hakkının Sona Ermesinin Düzenlenme Gerekçesi
a. Roma Hukuku Ve Karşılaştırmalı Hukukta Durum
b. İsviçre Ve Türk Medeni Kanunları'ndaki Düzenleme Ve Gerekçesi
2. Yararın Kalmamasının Kriterleri
3. Yararın Kalmamasının Özel Uygulama Halleri
a. İmkansızlık Hali İle İlgili Görüşler
1) İmkansızlık İle MK m. 785/f. I'in Genel Olarak İlişkisi
2) İmkansızlığın MK m. 792-793'teki Özel Görünümleri
3) Harap Olan İntifa Konusu Taşınmaza İlişkin MK m. 798'deki İstisnai Düzenleme
b. Kanundan Doğan İrtifaklar Bakımından Zorunluluk Halinin Ortadan Kalkması
4. Yararın Kalmamasının Benzer Kavramlar İle İlişkisi
a. Haktan Vazgeçilmesi İle İlişkisi
1) İrtifak Haklarından Vazgeçilmesi
2) İrtifak Hakkından Vazgeçmenin Yararın Kalmaması İle Bağlantısı
3) İdari İrtifaktan Vazgeçilmesi Ve Yargıtay Uygulamasının Yarattığı Karışıklık
b. İrtifak Hakkının Bağlı Olduğu Bozucu Şartın Gerçekleşmesi İle İlişkisi
1) İrtifak Hakkının Şarta Bağlanmasına İlişkin Farklı Yaklaşımlar
2) İrtifak Hakkının Bozucu Şarta Bağlanmasının MK m. 785 İle İlişkisi
B. Yararın Azalması
1. Yararın Azalması Sebebi İle İrtifak Hakkının Sona Ermesinin Düzenlenme Gerekçesi
2. Yararın Azalmasının Kriterleri
3. Yararın Azalmasının Özel Uygulama Halleri
a. İrtifakın Arz Ettiği Yükün Ağırlaşması İle İlişkisi
1) Yararlanan Taşınmaza İlişkin Değişiklikler
2) İrtifaktan Yararlanan Kişi Çevresine İlişkin Değişiklikler
b. İrtifak Hakkının Kullanıldığı Yerin Değiştirilmesi İle İlişkisi
4. Yararın Azalmasının Benzer Kavramlar İle İlişkisi
a. Sözleşmenin Uyarlanmasından Farkları
b. İrtifak Yerine Mülkiyetin Devri İmkanı İle İlişkisi
c. MK m. 697 İle İlişkisi
d. Cebri İcrada Terkin Edilen İrtifak Hakları İle İlişkisi

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
MK m. 785'İN UYGULANMASININ SONUÇLARI
I. Talep ve Yargılama Usulü
A. Talep
1. Görevli Ve Yetkili Mahkeme
2. Taraflar
a. Davacı
1) Davacı Çevresine Yönelik Tartışmalar
2) Birden Çok Davacının Bulunması Halinde Dikkat Edilecek Hususlar
b. Davalı
B. Yargılama Usulü
II. Hakimin Kararı
A. Yararın Kalmaması Halinde Hakimin Kararı
1. Hakimin Verebileceği Farklı Kararlar
2. Kararın Hukuki Niteliği Ve Benzer Kavramlarla İlişkisi
a. Kararın Hukuki Niteliği
1) MK m. 785/f. I'deki Kararın Yenilik Doğuran Karar Olduğu Görüşü
2) MK m. 785/f. I'deki Kararın Tespit Kararı Olduğu Görüşü
b. MK m. 785/f. I Uyarınca Hakimin Verdiği Kararın Benzer Kavramlarla İlişkisi
1) MK m. 1026 Uyarınca Ayni Hakların Sona Ermesi İle İlişkisi
2) İrtifak Hakkının Tesisi Anında Yararın Bulunmamasından Farkı
B. Yararın Azalması Halinde Hakimin Kararı
1. Yararın Azalması Halinde Hakimin Verebileceği Farklı Kararlar
a. İrtifak Hakkının Sona Erdirilmesi
b. Bedel
1) Bedele İlişkin Esaslar, Özellikle Başka Yerde İrtifak Tesis Etme İmkanı
2) Nakden Belirlemede, Bedel Miktarının Hesaplanması
2. Kararın Hukuki Niteliği Ve Benzer Kavramlarla İlişkisi
a. Kararın Hukuki Niteliği
b. Kararın Üst Hakkının Süresinden Önce Devredilmesi İle İlişkisi
III. Hakkın Sona Ermesinin Sonuçları
A. Terkin
1. Terkin Talebi
2. Terkinin Hükmü
B. Tapu Siciline Taşınmaz Olarak Kaydedilen İrtifaklar Bakımından Sayfanın Tapu
Sicilinden Çıkarılması
C. Ayni Unsurlara İlişkin Olmayan Diğer Sonuçlar
1. Yan Borçların Tasfiyesi
2. Kişisel İlişkinin Tasfiyesi
a. Hakların Tasfiyesi
1) İntifa Ve Oturma Hakkı Bakımından
2) Üst Hakkı Bakımından
b. Borçların Tasfiyesi
3. İrtifaka Bağlı Diğer Haklara Yönelik Sonuçlar
a. Karşılıklı İrtifaklar Bakımından Sonuçlar
b. İrtifaka Bağlı Taşınmaz Yükü Bakımından Sonuçlar
SONUÇ

KAYNAKÇA