İngiltere'de seksenli yıllarda görülmeye başlanan özelleştirme politikaları, başta Avrupa Birliği üyeleri olmak üzere dünyanın pek çok ülkesinde uygulanmaktadır. Bu akımın etkisiyle pek çok devlet bir taraftan kamu sermayesine sahip şirketlerin paylarını özel yatırımcılara satarken, diğer taraftan şirket ve ilgili piyasa üzerindeki kontrolü kaybetmemek, şirketi yabancıların ele geçirmesini engellemek gibi düşüncelerle "altın pay" adı verilen imtiyazları öngörmüştür. Altın paylar vasıtasıyla şirketin yönetim kurulu veya genel kurulunda alınan kararlara ve şirketin pay sahipliği yapısına müdahale edilmesi, Avrupa Birliği'nin temel politikaları olan yerleşme serbestisi, sermayenin serbest dolaşımı ile rekabet eşitliğine aykırı olduğundan Avrupa Komisyonu ve Adalet Divanı'nın tepkisiyle karşılaşmıştır. On dört ayrı Adalet Divanı Kararı'na konu olan altın paylarla devlete tanınan takdir hakkının sınırlandırılması ve hukuki öngörülebilirliğin sağlanması için bu hakkın kullanımının süreye ve yargı denetimine tabi tutulması gerektiği belirtilmiştir. Bu çalışmada Türkiye'de Anayasa Mahkemesi Kararı ve Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun ile stratejik şirketlerde tesis edilen altın paylar, Avrupa Birliği Adalet Divanı kararlarına konu olan devlet imtiyazları ile karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır.(TANITIM YAZISI)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
Birinci Bölüm
Altın Pay Kavramı ve Hukuki Niteliği
I. ALTIN PAY KAVRAMININ ORTAYA ÇIKIŞI
A. Altın Payın Kaynağı Olarak Özelleştirmeler
1. Bir Avrupa Birliği Politikası Olarak Özelleştirme
2. Türkiye'de Özelleştirme Faaliyetleri ve Altın Paylar
B. Altın Pay Uygulamalarının Leh ve Aleyhindeki Görüşler
II. ALTIN PAYIN UNSURLARI, HUKUKİ NİTELİĞİ ve ÖZELLİKLE İMTİYAZ KAVRAMIYLA İLİŞKİSİ
A. Altın Payın Unsurları
1. Devlet veya Onun Belirlediği Kişiler Lehine Öngörülmesi
2. Anonim Şirket veya Limited Şirkette Tesis Edilebilmesi
3. Paya Bağlanması Zorunluluğunun Bulunmaması (Dar veya Geniş Anlamda Altın Pay)
4. Sahibine Diğer Paylara ve Pay Sahiplerine Oranla Ayrıcalıklı Haklar Sağlaması
B. Altın Payın Hukuki Niteliği ve İmtiyaz Kavramıyla İlişkisi
1. Sermaye Şirketlerinde "İmtiyaz" Kavramı
2. "Altın Pay" Kavramının "İmtiyaz" Kavramı Karşısında Değerlendirilmesi
III. AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKU ve TÜRK HUKUKU BAĞLAMINDA ALTIN PAYLARIN İLİŞKİLİ OLDUĞU BAŞLICA ALANLAR, TEMEL DÜZENLEMELER ve SORUNLAR
A. Şirketler Hukuku
1. Avrupa Birliği Hukukunda
2. Altın Pay Sonucu Doğurabilecek TTK Hükümleri
B. Sermaye Piyasası Hukuku
1. Avrupa Birliği Hukukunda
2. 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanununda Yer Alan Düzenlemeler
C. Rekabet Hukuku
1. AB Hukukunda
2. Rekabetin Korunması Hakkında Kanun Bağlamında Türk Hukukundaki Durum
İkinci Bölüm
Altın Payın Oluşturulma Yöntemleri
I. ŞEKLİ AÇIDAN ALTIN PAY OLUŞTURMA YÖNTEMLERİ
A. Yasal Düzenleme ve İdari İşlemlerle Yaratılan Altın Paylar
B. Şirket Esas Sözleşmesiyle Yaratılan Altın Paylar
C. Diğer Yöntemler
II. MADDİ (İÇERİKSEL) AÇIDAN ALTIN PAYIN OLUŞTURULMA YÖNTEMLERİ (ALTIN PAY SAHİBİNE TANINAN AYRICALIKLAR)
A. Pay İktisabının veya Devrinin Onaya Tabi Tutulması
1. Pay Ediniminin Sınırlandırılma Yöntemleri ve Uygulama Örnekleri
2. Türk Hukukunda Pay Devri Sınırlandırmaları
B. Şirketin Karar Alma Mekanizmalarına Etkide Bulunulması
1. Oy Hakkında Yapılan Değişiklikler Vasıtasıyla
2. Şirkete İlişkin Önemli Kararlarda Veto Hakkının Öngörülmesi
C. Yönetim Organının Oluşumuna Müdahale Hakkı Tesisi
1. Yönetim Organı Üyelerinin Atanması
2. Yönetim Organına Danışman Atanması
3. Yönetim Organına Yabancı Üye Sınırı Getirilmesi
D. Yeni Kategori Altın Pay: Kamu Tüzel Kişilerinin Pay Sahibi Olduğu Şirketlerde İmtiyaz Tesis Edilememesi
Üçüncü Bölüm
Avrupa Birliği ve Türk Hukukunda Altın Pay Uygulamarı
I. AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNDA ALTIN PAY UYGULAMALARI
A. Altın Payların Avrupa Birliği Açısından Önemi
1. Temel Serbestiler Bağlamında Altın Paylar
2. Şirket Ele Geçirmeleri ile Altın Pay İlişkisi
3. Rekabet Eşitliği Açısından Altın Paylar
B. Üye Ülkelerin Altın Pay Uygulamalarından Örnekler
C. Avrupa Birliği Adalet Divanı Kararları
1. Kararlara Genel Bakış (1., 2. Dalga Kararlar, Volkswagen Öncesi ve Sonrası)
2. Kararlarda İrdelenen Başlıca Sorunlar ve Divan'ın Konuya İlişkin Değerlendirmeleri
II. TÜRK HUKUKUNDA ALTIN PAY UYGULAMALARI
A. Özelleştirilen Stratejik Kuruluşlarda Altın Pay Oluşturulması İhtiyacına İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararı (E. 1994/64, K. 1994/61-2)
B. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Uygulamaya Etkisi
1. Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun
2. Anayasa Değişikliği
C. Altın Pay Öngörülen Şirketler ve İlgili Düzenlemeler
1. Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanunda Stratejik Kuruluş Olarak Belirtilen ve Altın Pay Tesis Edilen Kuruluş: Türk Havayolları Anonim Ortaklığı
2. Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararıyla Altın Pay Tesis Edilen Şirketler
3. Özel Kanunla Altın Pay Tesisi: Türk Telekomünikasyon Anonim Şirketi
D. Altın Pay Düzenlemelerinin Avrupa Birliği Hukuku Açısından Değerlendirilmesi
1. Avrupa Birliği Hukukunun Türk Hukuku Açısından Önemi
2. Mevcut Altın Payların Avrupa Birliği Hukukuyla Uyumu Sorunu
SONUÇ
KAYNAKÇA