1895 tarihli Cambridge Toplantısı sonucunda ortaya çıkan ve milletlerarası hukukta genel kabul gören "herkes vatandaşlığını değiştirmede serbest olmalıdır" ilkesi, niteliği gereği devlet lehine ağır basan vatandaşlık ilişkisinin sona ermesinde kişinin iradesini dikkate almayı amaçlamaktadır. Söz konusu ilke, ortaya çıktığından bu yana devletleri bu yönde düzenlemeler ihdas etmeye teşvik etmekte ve esasen tavsiye niteliği taşımaktadır. Bununla birlikte, geçmişten günümüze birçok devlet milli hukukunda bu yönde düzenlemelerde bulunmuştur. Türk hukukunda ise esasen söz konusu ilke ortaya çıkmadan önce 1869 tarihli Tabiiyet-i Osmaniye Kanunnamesinde vatandaşlığın iradi kaybına ilişkin düzenlemeler yer almıştır. Tabiiyet-i Osmaniye Kanunnamesinde vatandaşlığın iradi kaybı hallerinden yalnızca vatandaşlıktan çıkma müessesesine yer verilmiş olsa da Cumhuriyet Dönemiyle birlikte seçme hakkının kullanılması suretiyle vatandaşlığın kaybı müessesesi de kanunlarda yer almıştır. Bu çalışmada, Türk vatandaşlığının iradi kaybına ilişkin düzenlemeler geçmişten günümüze değişen koşulları ile incelenmiş ve konuya ilişkin değerlendirmelere yer verilmiştir.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
VATANDAŞLIĞIN İRADİ KAYBINA İLİŞKİN KAVRAMSAL ÇERÇEVE, ULUSLARARASI DÜZENLEMELER VE BAZI ÜLKE UYGULAMALARI
§1. KAVRAMSAL ÇERÇEVE
I. TANIMLAR
II. VATANDAŞLIK ve TABİİYET KAVRAMLARININ TARİHSEL GELİŞİMİ
III. VATANDAŞLIK ve TABİİYET BAĞININ HUKUKİ NİTELİĞİ
IV. VATANDAŞLIĞIN DİREKTİF İLKELERİ
V. VATANDAŞLIĞIN İRADİ KAYBI
§2. VATANDAŞLIĞIN İRADİ KAYBINA İLİŞKİN ULUSLARARASI DÜZENLEMELER
I. İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN DÜZENLEMELERDE VATANDAŞLIĞIN İRADİ KAYBI
II. VATANSIZLIĞA veya ÇOK VATANDAŞLIĞA İLİŞKİN DÜZENLEMELERDE VATANDAŞLIĞIN İRADİ KAYBI
III. EVLENMENİN KADININ VATANDAŞLIĞINA ETKİSİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELERDE VATANDAŞLIĞIN İRADİ KAYBI
IV. AVRUPA VATANDAŞLIK SÖZLEŞMESİNDE VATANDAŞLIĞIN İRADİ KAYBI
§3. BAZI ÜLKE UYGULAMALARINDA VATANDAŞLIĞIN İRADİ KAYBI
I. ALMANYA
II. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ
III. AZERBAYCAN
IV. BİRLEŞİK KRALLIK
V. BULGARİSTAN
VI. CEZAYİR
VII. ÇİN
VIII. ENDONEZYA
IX. FİNLANDİYA
X. GÜNEY AFRİKA
XI. HİNDİSTAN
XII. JAPONYA
XIII. KANADA
XIV. NİJERYA
XV. RUSYA
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK VATANDAŞLIĞININ İRADİ KAYBINA İLİŞKİN DÜZENLEMELERİN TARİHSEL SÜRECİ
§1. OSMANLI DÖNEMİ
I. TABİİYET-İ OSMANİYE KANUNNAMESİ ÖNCESİ DÖNEMDE VATANDAŞLIĞIN İRADİ KAYBI
II. TABİİYET-İ OSMANİYE KANUNNAMESİNDE VATANDAŞLIĞIN İRADİ KAYBI: VATANDAŞLIKTAN ÇIKMA
§2. CUMHURİYET DÖNEMİ
I. 1312 SAYILI TÜRK VATANDAŞLIĞI KANUNUNDA VATANDAŞLIĞIN İRADİ KAYBI HALLERİ
II. 403 SAYILI TÜRK VATANDAŞLIĞI KANUNUNDA VATANDAŞLIĞIN İRADİ KAYBI HALLERİ
III. VATANDAŞLIĞIN İRADİ KAYBINA İLİŞKİN YARGI YOLU
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK POZİTİF HUKUKUNDA VATANDAŞLIĞIN İRADİ KAYBI
§1. 5901 SAYILI TÜRK VATANDAŞLIĞI KANUNUNDA VATANDAŞLIĞIN İRADİ KAYBI HALLERİ
I. VATANDAŞLIKTAN ÇIKMA
II. SEÇME HAKKINI KULLANMAK SURETİYLE VATANDAŞLIĞIN KAYBI
§2. VATANDAŞLIĞIN İRADİ KAYBINA İLİŞKİN KARARLARA KARŞI BAŞVURULABİLECEK HUKUKİ YOLLAR
I. 5901 SAYILI TÜRK VATANDAŞLIĞI KANUNUNDA DÜZENLENEN HUKUKİ MÜESSESELER
II. YARGI YOLU
SONUÇ
KAYNAKÇA