Uluslararası ilişkilerin ulusal/yerel düzeydeki toplumsal ilişkilerden oldukça farklı bir işleyiş mekanizması bulunmaktadır, zira burada merkezi bir otoritenin eksikliği yoğun şekilde hissedilmektedir. Bu nedenledir ki egemen eşitler arasındaki ilişki tipi hiyerarşik olmaktan ziyade anarşiktir. Ulusal/yerel düzeyde toplum üyeleri arasında var olan belirli bir alışkanlığın uzunca bir süredir devam etmesi durumunda, merkezi otorite bu alışkanlığın ihlalini yazılı olarak bir yaptırıma bağlar ve hukuk kuralı yaratır. Diğer taraftan uluslararası ilişkilerdeki mevzubahis merkezi otorite eksikliği, alışkanlıkların uluslararası toplumdan bağımsız olarak yazılı hukuk kuralları haline getirilmelerini engeller. İşin ilginç yanı şudur ki herhangi bir yerde yazılı olmasalar bile zorunluluk haline gelen alışkanlıklar artık bütün devletleri bağlamaktadır, zira bunlar uluslararası teamül halini almıştır. Belirtmek gerekir ki bazı durumda geniş katılımlı yazılı uluslararası antlaşmalar da bir süre sonra taraf olmayan devletleri de bağlamaya başlar; ancak bu bağlayıcılık uluslararası antlaşmanın kendisinden değil, bu antlaşma hükümlerinin geniş katılım sayesinde uluslararası teamül hukuku kurallarına dönüşmesinden kaynaklanmaktadır. Peki devletler, diğer devletler tarafından bir zorunluluk ihtiyacından ötürü uzun süredir tekrarlanan davranışlara, bu davranışlar hiçbir yerde yazılı olmasa ve hatta bu davranışlara itiraz etseler bile uymak zorundalar mıdır? İşte eldeki kitap bu kritik soruyu bir yönüyle cevaplamayı amaç edinmiştir. Bu açıdan bu kitap uluslararası ilişkilerin asi çocuklarının hikayesini konu edinmektedir. Uluslararası toplumun çoğunluğu tarafından kabul edilen bir teamül hukuku kuralına itiraz eden devletlerin durumunu ele alan bu çalışma, uluslararası hukukun en kadim kaynağı olan teamül üzerine odaklanmaktadır. Ancak belirtmek gerekir ki bu çalışmada teamülün ne olduğu veya nasıl ortaya çıktığı gibi üzerinde sıklıkla durulan tartışmalara derinlemesine girmekten bilinçli olarak kaçınıyoruz. Eğer teamül hukuku uluslararası kamu hukukunun spesifik bir konusu ise ki şüphesiz öyledir , biz o spesifik konunun içerisinde spesifik bir soruya odaklanıyoruz. Egemen eşitlerin olduğu uluslararası ilişkilerde kolektif irade bireysel iradelere galebe çalmakta mıdır? Cevabı hemen verelim: Hem evet hem hayır. Bu cevabımızdan tatmin olmayan okuyucuların ki neden olsunlar bu monografinin takip eden satırlarında tatmin edici cevaplar bulmalarını umuyoruz.(ÖNSÖZDEN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
ISRARLI İTİRAZ KURALININ VARLIĞI SORUNU, KÖKENİ VE DAYANAKLARI
1. ASYLUM VE FISHERIES DAVALARINDAN ÖNCE DOKTRİNDE, İÇTİHAT HUKUKUNDA VE DEVLET UYGULAMASINDA ISRARLI İTİRAZ KURALI
1.1. Asylum ve Fisheries Öncesi Dönemde Doktrinde Israrlı İtiraz Kuralı
1.2. Asylum ve Fisheries Öncesi Dönemde İçtihat Hukukunda Israrlı İtiraz Kuralı
1.3. Asylum ve Fisheries Öncesi Dönemde Devlet Uygulamalarında Israrlı İtiraz Kuralı
1.4. Asylum ve Fisheries Öncesi Dönemin Değerlendirilmesi
2. ASYLUM VE FISHERIES DAVALARINDA ISRARLI İTİRAZ KURALI
3. ASYLUM VE FISHERIES DAVALARINDAN SONRA İÇTİHAT HUKUKUNDA VE DEVLET UYGULAMASINDA ISRARLI İTİRAZ KURALI
3.1. Asylum ve Fisheries Sonrası Dönemde İçtihat Hukukunda Israrlı İtiraz Kuralı
3.2. Asylum ve Fisheries Sonrası Dönemde Devlet Uygulamalarında Israrlı İtiraz Kuralı
4. BÖLÜM DEĞERLENDİRMESİ
İKİNCİ BÖLÜM
İTİRAZ: CONDITIO SINE QUA NON
1. KİM İTİRAZ ETMELİDİR?
2. NEYE İTİRAZ EDİLMELİDİR?
3. İTİRAZ KİME YÖNELMELİDİR?
4. NASIL İTİRAZ EDİLMELİDİR?
5. HANGİ ARAÇLARLA İTİRAZ EDİLMELİDİR?
6. BÖLÜM DEĞERLENDİRMESİ
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ISRAR: İTİRAZIN NİCEL KARAKTERİ
1. İTİRAZ NE KADAR ISRARLI OLMALIDIR?
2. İTİRAZ KAÇ DEFA TEKRARLANMALIDIR?
3. BÖLÜM DEĞERLENDİRMESİ
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TUTARLILIK: İTİRAZIN NİTEL KARAKTERİ
1. İTİRAZ TUTARLI OLMALI MIDIR?
2. HANGİ ÖLÇÜDE TUTARLI OLUNMALIDIR?
3. TUTARSIZLIK ALAMETLERİ VE ÖZEL OLARAK SÜKÛT
4. PRAGMATİZM TUTARSIZLIK YARATIR MI?
5. BÖLÜM DEĞERLENDİRMESİ
BEŞİNCİ BÖLÜM
ZAMANLILIK: İTİRAZIN ÖNEL KARAKTERİ
1. DOKTRİNDE ZAMANLILIK KRİTERİ VE MÜTEAKİP İTİRAZ
2. ZAMANLILIK KRİTERİ İÇİNDE ZAMANLILIK KRİTERİ
3. MÜTEAKİP İTİRAZIN HUKUKİ ETKİSİZLİĞİNİ AÇIKLAMADAKİ TEORİK BAŞARISIZLIK VE PRAGMATİST BİR AÇIKLAMA GİRİŞİMİ
3.1. Müteakip İtirazın Uluslararası Hukuk Sistemini İstikrarsızlaştırıcı Etkisi
3.2. Müteakip İtirazın Uluslararası Teamül Hukukunun Gelişimine Olumsuz Etkisi
3.3. Müteakip İtirazın Uluslararası Teamül Hukuku İhlallerini Kolaylaştırıcı Etkisi
3.4. Müteakip İtiraz İçin Önerilen Güvenlik Mekanizmalarının Yetersizliği
4. BÖLÜM DEĞERLENDİRMESİ
ALTINCI BÖLÜM
ISRALI İTİRAZ VE DÖRT İSTİSNAİ DEVLET TİPİ: OLMAYANLAR, BİLMEYENLER, GÖRMEYENLER, KAYBEDENLER
1. OLMAYANLAR: YENİ DEVLETLER VE ISRARLI İTİRAZ KURALI
2. BİLMEYENLER: YENİ BİR KURALIN OLUŞUMUNDAN HABERDAR OLMAYAN DEVLETLER
3. GÖRMEYENLER: ORTAYA ÇIKMAKTA OLAN KURALIN KENDİSİNİ İLGİLENDİRMEDİĞİNİ DÜŞÜNEN DEVLETLER
4. KAYBEDENLER KULÜBÜ: ISRARLI İTİRAZCI STATÜSÜNÜ MÜTEAKİBEN KAYBEDEN DEVLETLER
5. BÖLÜM DEĞERLENDİRMESİ
YEDİNCİ BÖLÜM
ISRARLI İTİRAZ KURALI İLE ULUSLARARASI HUKUKUN JUS COGENS VE QUASI-JUS COGENS KURALLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ
1. GENEL OLARAK ULUSLARARASI HUKUKTA EMREDİCİ KURAL OLGUSU
2. DOKTRİN VE İÇTİHAT HUKUKUNDAKİ GÖRÜŞLER IŞIĞINDA ISRARLI İTİRAZ KURALI İLE JUS COGENS KURALLAR ARASINDAKİ İLİŞKİ
3. DEVLET UYGULAMALARI IŞIĞINDA ISRARLI İTİRAZ KURALI İLE JUS COGENS KURALLAR ARASINDAKİ HİYERARŞİK İLİŞKİ
4. JUS COGENS KURALLARIN ISRARLI İTİRAZ KURALINA ÜSTÜN OLUŞUNUN "ULUSLARARASI TOPLUM" FİKRİ ÜZERİNDEN SAVUNUSU
5. ISRARLI İTİRAZ KURALI İLE QUASI-JUS COGENS KURALLAR ARASINDAKİ İLİŞKİ
6. BÖLÜM DEĞERLENDİRMESİ
SONUÇ
BİBLİYOGRAFYA (A-Z)