5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu m. 23/2'de düzenlenen yayma hakkının tükenmesi ilkesi, eser kopyalarının hak sahibi veya onun rızasıyla, mülkiyetin devri ile sonuçlanacak bir şekilde ilk defa dolaşıma sokulması ile birlikte hak sahibinin, belirli kopyaların yeniden dolaşımına engel olamayacağını öngören bir ilkedir. Bu açıdan tükenme ilkesi, hak sahibinin menfaatleri ile genel olarak toplumun, özel olarak ise belirli kopyanın maliklerinin menfaatleri arasında denge kurmayı amaçlayan, fikri mülkiyet korumasının sınırlarından birini oluşturmaktadır. Eserlerin henüz çevrim-içi yayılmasının yaygınlaşmadığı bir dönemde, esas olarak fiziksel eserlerin analog devri için öngörülen tükenme ilkesinin, dijital eserlerin internetten indirme şeklinde sunulduğu durumlarda uygulanıp uygulanmayacağı ise tartışmalıdır. Gerçekten de fiziksel eserlerin aksine, dijital içerik şeklinde sunulan dijital eserlerin fiziksel bir taşıyıcıya sahip olmaması ve bunların internet aracılığıyla iletimleri geleneksel tükenme ilkesinin dijital eserlere uygulanmasını oldukça güçleştirmektedir. Bu çalışmada, doktrinde yer alan görüşler ve güncel mahkeme kararları ışığında dijital bir tükenme ilkesinin mevcut düzenlemeler çerçevesinde uygulanmasının mümkün olup olmadığı sorusunun cevabı aranmaktadır.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BÖLÜM I
DİJİTAL ESER, İLGİLİ KAVRAMLAR VE DİJİTAL ESERLERİN TİCARİLEŞTİRİLMESİ/YAYILMASI
I. DİJİTAL ESER VE İLGİLİ KAVRAMLAR
1. Dijitalleşme, Dijital İçerik ve Dijital Eser Kavramları
2. İlgili Diğer Kavramlar
II. DİJİTAL ESERLERİN TİCARİLEŞTİRİLMESİ/YAYILMASI
1. Genel Olarak
2. Çevrim-dışı Dijital Eserlerin Ticarileştirilmesi
3. Çevrim-içi Dijital Eserlerin Ticarileştirilmesi
4. Değerlendirme
BÖLÜM II
ESER SAHİBİNİN FSEK'TE DÜZENLENEN MALİ HAKLARI VE BU KAPSAMDA ÖZELLİKLE İNTERNETTEN İNDİRME ŞEKLİNDE DİJİTAL ESER SUNUMU
I. GENEL OLARAK
II. İŞLEME HAKKI
III. ÇOĞALTMA HAKKI
1. Genel Olarak
2. Dijitalleştirme Bakımından
3. İndirme İşlemi Bakımından
IV. GENEL OLARAK YAYMA HAKKI VE UMUMA İLETİM HAKKI
1. Yayma Hakkı
2. Umuma İletim Hakkı
3. İnternetten İndirilen Eserler Bakımından
BÖLÜM III
YAYMA HAKKININ TÜKENMESİ İLKESİNE GENEL BAKIŞ
I. GENEL OLARAK TÜKENME İLKESİ
II. YAYMA HAKKI BAKIMINDAN TÜKENME İLKESİ
1. Genel Olarak
2. İlkenin Temellendirilmesi ve Bazı Faydaları
3. Coğrafi Alana Göre Tükenme İlkesinin Türleri
4. Uluslararası Anlaşmalar, AB Hukuku ve ABD Hukukunda İlkeye İlişkin Düzenlemeler
5. FSEK'e Göre Yayma Hakkının Tükenmesi İlkesi
BÖLÜM IV
İNTERNETTEN İNDİRİLEN DİJİTAL ESERLERE TÜKENME İLKESİNİN UYGULANMASINDA KARŞILAŞILAN BAZI HUKUKİ ZORLUKLAR
I. GENEL OLARAK
II. DİJİTAL ESERLERİN YAYMA HAKKI VE TÜKENME İLKESİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMİYOR OLMASI
1. Genel Olarak
2. WCT
3. AB Hukuku
4. Türk Hukuku
III. FİZİKSEL DÜNYADA TÜKENME İLKESİNİ HAKLILAŞTIRAN NEDENLERİN DİJİTAL DÜNYADA BULUNMUYOR OLMASI
1. Genel Olarak
2. Dijital Eserlerin Yeniden Devrinin Ekonomik Sonuçları ve Hak Sahipleri Üzerindeki Olumsuz Etkileri
3. Menfaatler Dengesinin Bozulması
4. ABAD Kararlarında Dijital Tükenme ve Menfaatler Dengesi
IV. DİJİTAL ESERLERİN İLETİMİ ESNASINDA ZORUNLU BİR ÇOĞALTMANIN GERÇEKLEŞMESİ VE İLETİLEN KOPYANIN "BELİRLİ" KOPYA OLMAMASI
1. İletim Esnasında Gerçekleşmesi Zorunlu Çoğaltmalar
2. İletilen Kopyaların "Belirli" Kopya Olmaması
3. Mahkeme Kararlarında Çoğaltma Eylemi ve Dijital Tükenme İlkesi
4. Dijital Eserin Kendisine İndirildiği Taşıyıcı Aracılığıyla Devri
V. DİJİTAL ESERLERİN MÜLKİYETİN DEVRİ İLE SONUÇLANMAYAN LİSANS SÖZLEŞMELERİ ARACILIĞIYLA TİCARİLEŞTİRİLMESİ VE SÖZLEŞME HÜKÜMLERİNDE YER ALAN DEVİR SINIRLAMALARI
1. Dijital Eserlerin Ticarileştirilmesine Yönelik Kullanılan Lisans Sözleşmeleri ve Genel Olarak Tükenme İlkesine Etkileri
2. Hak Sahipleri Tarafından Kullanılan "Lisans Sözleşmelerinin" Anlamı
3. Hak Sahiplerinin Lisans Sözleşmelerini Tercih Nedenleri
4. "Wrap" Sözleşmeleri
5. Wrap Sözleşmelerinin Hukuken Değerlendirilmesi
VI. İNTERNETTEN İNDİRME ŞEKLİNDE SUNULAN DİJİTAL ESERLERİN "HİZMET" KAPSAMINDA GÖRÜLMESİ
1. Genel Olarak
2. AB Direktiflerinde Hizmet (Sunumu) ve Mal (Sunumu) Kavramlarına Yönelik Düzenlemeler
3. 2001/29 Sayılı Direktif Gerekçesi'nin 29 Numaralı Paragrafının Değerlendirilmesi
4. Kalıcı Bir Kopyanın Elde Edilip Edilmediğine Göre Değerlendirme Yapılmasına Yönelik Bazı Görüşler
5. Türk Hukuku Açısından Değerlendirme
6. Ara Sonuç
BÖLÜM V
DİJİTAL ESERLERE TÜKENME İLKESİNİN UYGULANABİLMESİNE YÖNELİK GÖRÜŞ VE ÖNERİLER
I. GENEL OLARAK
II. İNTERNETTEN İNDİRME ŞEKLİNDE SUNUMUN YAYMA HAKKI KAPSAMINDA GÖRÜLMESİ
1. Umuma İletim Hakkının Somut Olay Temelinde Değerlendirilmesi
2. İnternetten İndirilen Dijital Eserlerin, Umuma İletim Hakkı Kapsamında Kalan Diğer Durumlardan Farkları
3. Çevrim-içi Satışın "İsteğe Bağlı İletim" Olmaması ve Kopyanın Mülkiyeti Üzerindeki Hak Sahipliğinin Geçişi Temelinde Sınıflandırma Yapılması
4. Hak Sahibinin Objektif Arzusu Çerçevesinde Sınıflandırma Yapılması
5. Ara Sonuç
III. MENFAATLER DENGESİ VE ZORUNLU ÇOĞALTMA EYLEMİ BAKIMINDAN HAK SAHİPLERİ ÜZERİNDEKİ OLUMSUZ ETKİNİN AZALTILMASI
1. Dijital Satışlardan Elde Edilen Gelirlerden Hak Sahiplerine Fon Ayrılması
2. Teknolojik Koruma Önlemlerinin Kullanılması
3. Zorunlu Çoğaltma Eylemine Yönelik Diğer Bazı Öneri ve Görüşler
4. Veri Akışı Yönteminin Kullanılması
IV. LİSANS SÖZLEŞMELERİ VE SÖZLEŞME HÜKÜMLERİNDE YER ALAN DEVİR SINIRLAMALARININ GENEL HÜKÜMLERE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ
1. Genel Olarak
2. Devir Sınırlamaları Bakımından Genel İşlem Koşulları/Haksız Şartlar ve Sözleşmenin Nispi Niteliği
3. Dijital Eserlerin Satış Sözleşmesine Konu Olabilmesi ve Lisans Sözleşmeleri Olarak Adlandırılan Sözleşmelerin Gerçek Hukuki Mahiyeti
SONUÇ VE ÖNERİLER
KAYNAKÇA