Biyoteknolojik gelişmelerin tarım ve sağlık alanındaki uzantısı olarak karşımıza çıkan Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar veya transgenik bitkiler, bir canlı türü olan bitkilerin genetik yapısının değiştirilmesi suretiyle oluşturulan yeni organizma ve ürünleri ifade etmektedir. 2018 yılı verilerine göre küresel düzeyde tarım arazilerinin %10'undan fazlasının GDO'lu ürünlerle tarım yapılmaya başlanması, üretilen GDO'lu ürünlerin sofralarımıza kadar gelmesi, özellikle tarımsal alanda biyoteknolojik gelişmelerin kullanılması sonucunda konunun ekosistem ve insan sağlığı açısından tartışılmasına neden olmuştur. Eserde, genetiği değiştirilmiş organizma ve bu organizmalardan üretilen ürünlere yönelik ulusal üstü, bölgesel ve ulusal olmak üzere düzenlenen hukuki metinler incelenmiş, GDO'ların olası yarar ve zararları, karşılaşılan sorunlar, STK'ların GDO konusundaki rolü tartışılmış; son olarak konu, sağlık hakkı ile sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkı kapsamında ele alınarak hak ihlalleri karşısında kişilerin başvurulabileceği yollar gösterilerek sonlandırılmıştır. Biyoteknoloji, yeni gelişen bir dal olmasına rağmen etkisinin çok fazla olmasından dolayı konunun en azından sağlık hakkı ve çevre hakkına bakan yönündeki eksikliği, bu eserle giderilmeye çalışılmıştır. Özgün bir içeriğe sahip olan eserin hem toplumumuz hem de ekosistem için faydalı olmasını dilerim.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
1. SAĞLIK HAKKI VE SAĞLIKLI VE DENGELİ BİR ÇEVREDE YAŞAMA HAKKI
1.1. GENEL OLARAK İNSAN HAKLARI VE KUŞAK AYRIMI
1.2. ULUSALÜSTÜ İNSAN HAKLARI HUKUKUNDA, SAĞLIK HAKKI VE SAĞLIKLI BİR ÇEVREDE YAŞAMA HAKKININ GELİŞİM SÜRECİ
1.2.1. Sağlık Hakkına Yönelik Normatif Düzenlemeler
1.2.2. Ulusalüstü Belgelerde Sağlık Hakkı
1.2.3. Bölgesel Örgütlerin Belgelerinde Sağlık Hakkı
1.2.4. Sağlık Hakkı ve Diğer Haklar Arasındaki İlişkiler
1.2.5. Sağlıklı Yaşam Hakkı ve Çevre Hakkı İlişkisi
İKİNCİ BÖLÜM
2. Genetiği Değiştirilmiş Organizma (GDO) ve Ürünler
2.1. GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMA VE ÜRÜNLERİN TARİHÇESİ VE ETKİLERİ
2.1.1. Genel Olarak
2.1.2. Tanımlar
2.1.3. Yeşil Devrim
2.1.4. GDO'lu Ürünlerin Etkileri
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
3. GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMA VE ÜRÜNLERE İLİŞKİN ULUSLARARASI VE ULUSAL DÜZENLEMELER
3.1. Genel Olarak
3.2. Uluslararası Düzenlemeler
3.2.1. İhtiyatlılık Prensibi
3.2.2. Biyoçeşitlilik Sözleşmesi ve Protokolleri
3.2.3. Dünya Ticaret Örgütü Antlaşmaları Çerçevesinde Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar
3.3. Bölgesel Hukuki Düzenlemeler Kapsamında Avrupa Birliği
3.3.1. Genel Olarak
3.3.2. Sistem Yönergesi
3.3.3. Serbest Salım Yönergesi
3.3.4. Genetiği Değiştirilmiş Gıda ve Yemlere İlişkin Tüzük
3.3.5. Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların İzlenebilirliğine ve Etiketlenmesine İlişkin Tüzük
3.3.6. Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların Sınır Aşan Hareketine İlişkin Tüzük
3.4. Türk Hukukundaki Düzenlemeler
3.4.1. Genel Olarak
3.4.2. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın 26.10.2009 tarihli Gıda ve Yem Amaçlı Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve Ürünlerinin İthalatı, İşlenmesi, İhracatı, Kontrol ve Denetimine Dair Yönetmeliği
3.4.3. 5977 sayılı Biyogüvenlik Kanunu
3.4.4. Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve Ürünlerine Yönelik Yönetmelik
3.4.5. Biyogüvenlik Kurulu, Bilimsel Komite ve Kurul Kararları
3.5. Farklı Ülke Düzenlemelerinden Örnekler
3.5.1. Almanya'daki Hukuki Düzenlemeler
3.5.2. İsviçre'deki Hukuki Düzenlemeler
3.5.3. Fransa'daki Hukuki Düzenlemeler
3.5.4. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Hukuki Düzenlemeler
3.5.5. Japonya'daki Hukuki Düzenlemeler
3.5.6. Çin'deki Hukuki Düzenlemeler
3.6. Hukuki Düzenlemelere İlişkin Genel Değerlendirme
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
4. GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMA VE ÜRÜNLERİN SAĞLIK HAKKI VE SAĞLIKLI VE DENGELİ BİR ÇEVREDE YAŞAM HAKKI KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ
4.1. Genetiği Değiştirilmiş Organizma ve Ürünlerin Sağlık Hakkı ve Sağlıklı ve Dengeli Bir Çevrede Yaşama Hakkı Kapsamında Değerlendirilmesi ve Karşılaşılan Sorunlar
4.1.1. Genel Bilgilendirme ve Karşılaşılan Sorunlar
4.1.2. Genetiği Değiştirilmiş Organizma ve Ürünlerin Sağlık Hakkı Kapsamında Değerlendirilmesi
4.1.3. Genetiği Değiştirilmiş Organizma ve Ürünlerin Sağlıklı ve Dengeli Bir Çevrede Yaşama Hakkı Kapsamında Değerlendirilmesi
4.1.4. Genetiği Değiştirilmiş Organizma ve Ürünlerin Başka Haklar Kapsamında Değerlendirilmesi
4.2. Sivil Toplum Kuruluşları ve GDO'lar
4.3. Genetiği Değiştirilmiş Organizma ve Ürünlerden Kaynaklı Hak İhlallerine Karşı Başvuru Yolları
4.3.1. Genel Olarak
4.3.2. İç Hukuktaki Başvuru Yolları
4.3.3. Uluslararası Başvuru Yolları
SONUÇ
KAYNAKÇA