Çalışmanın konusu, özü itibariyle anayasa hukuku tarihini ilgilendirmesi sebebiyle birtakım zorlukları bünyesinde barındırmaktadır. Çünkü sadrazamlık kurumu genellikle tarihçiler tarafından ele alınmış, hukukçu gözüyle ve hukuk cephesinden yeterince incelemeye tabi tutulmamıştır. 2017 yılında gerçekleştirilen hükümet sistemi değişikliğiyle birlikte kökleri sadrazamlık kurumuna dayanan başbakanlık kurumu kaldırılmıştır. Bu kurumu kaldırmak suretiyle Türk milleti, çok önemli bir siyasal tercihte bulunmuştur. Bu kurum gerçekten Türk milletinin vazgeçilmezi midir yoksa sistem değişikliğinde doğru bir tercihte mi bulunulmuştur bunun incelenmesi ve doğru biçimde tahlil edilmesi gerekmektedir. Elinizdeki çalışma özü itibariyle, sadrazamlıktan başbakanlığa dönüşen bu kurumun siyasi ve hukuki tarihimizdeki konumunu gözler önüne sermek ve bu kurumun kaldırılmasının Türk devlet teşkilatı bakımından önemini ortaya koymak amacıyla hazırlanmıştır.(ÖNSÖZDEN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
OSMANLI DEVLETİ'NDE SADRAZAMIN KONUMU
I. OSMANLI KLASİK DÖNEMDE SADRAZAMIN YETKİ VE GÖREVLERİ
II. ISLAHAT HAREKETLERİ BAKIMINDAN II. MAHMUT DÖNEMİ VE KANUN-I ESASİ
A. Devlet Teşkilatında Merkezileşme: II. Mahmut Islahatları
B. Kanun-ı Esasi'nin Ruhu ve Sadrazama Tanınan Yetkiler
III. KANUN-I ESASİ'DE GERÇEKLEŞTİRİLEN DEĞİŞİKLİKLERİN SADRAZAMLIK KURUMUNA ETKİSİ
A. 1909 Tarihli Değişiklikler
B. 1914 ve Devamında Yapılan Değişiklikler
IV. OSMANLI DEVLET ADAMLARI VE AYDINLARININ ANAYASAL GELİŞMELERE VE SADRAZAMLIK KURUMUNA BAKIŞI
A. Osmanlı Devlet Adamlarının Gelişmelere Bakışı
B. Osmanlı Aydınlarının Gelişmelere Bakışı
İKİNCİ BÖLÜM
CUMHURİYET SONRASI SADRAZAMLIĞIN BAŞBAKANLIĞA EVRİLMESİ VE DEĞİŞİM SÜRECİ
I. MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNDE UYGULANAN HÜKÜMET SİSTEMİ VE ÖZELLİKLERİ
A. Genel Olarak Meclis Hükümeti Sistemi
B. Parlamenter Sisteme Yaklaşma Eğilimi: Heyeti Vekilenin Vazife ve Mesuliyetine Dair Kanun
II. 1924 ANAYASASI DÖNEMİNDE BAŞVEKİLLİĞİN KONUMU
A. 1924 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nda Başvekillik Kurumunun Oluşturulması, Görev ve Yetkileri
B. Tek Partili Dönemde (1923-1946) Başvekilliğin Konumu
C. Çok Partili Dönemde (1946-1960) Başvekilliğin Konumu
III. 1961 SONRASI BAŞBAKANLIĞIN KONUMU
A. 1961 Anayasasında Başbakanlık
B. 1982 Anayasası Sonrası Rasyonelleştirilmiş Parlamentarizmin Başbakanlığa Etkisi
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BAŞBAKANLIĞIN KALDIRILMASI
I. 21 EKİM 2007 HALKOYLAMASI İLE YARI-BAŞKANLIK SİSTEMİNE EVRİLME TARTIŞMALARI
A. Mecburi Anayasa Değişikliği: 2007 Halkoylaması
B. Yarı-Başkanlık Sistemi ve Başbakanın Değişen Konumu
II. PARLAMENTER SİSTEMİN ÇÖZEMEDİKLERİ: YENİ SİSTEMİN ÇÖZÜM İDDİALARI VE GETİRİLEN YENİLİKLER
A. Cumhurbaşkanlığı Sisteminde Bakanlıkların Kurulması - Başbakanlığın Kaldırılması
B. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi - Güçlendirilmiş Başbakanlık Benzetmesi Üzerine
III. CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDE FİİLİ BAŞBAKANLIK OLUŞMASI İHTİMALİ
A. Seçim İttifakları
B. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nde İttifakların Sisteme Etkisi: De Facto Başbakanlar
SONUÇ
KAYNAKÇA