Silahlı çatışmaların doğası gereği insanları evlerinden ayrılmaya ve göçe zorladığı bilinmektedir. Bununla birlikte, silahlı çatışma ve şiddetten kaçan kişilerin, sırf bu sebeple mülteci statüsüne sahip olup olmadıkları ya da hangi şartlar altında mülteci statüsüne sahip oldukları tartışmalıdır. İç savaşlar başta olmak üzere silahlı çatışmalardan kaçarak bir başka devletin ülkesine geçen ve mülteci statüsü arayışına giren bu kişilerin talebi, 1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Durumuna İlişkin Cenevre Sözleşmesi hükümlerine göre mülteci olmadıkları gerekçesiyle çoğunlukla devletler tarafından reddedilmektedir. Sorunun çözümüne ilişkin hukuki çerçeveyi ortaya koymayı amaçlayan bu çalışmada, bahse konu Sözleşme etrafında somutlaşan uluslararası koruma rejimi incelenmekte ve oluşan koruma boşluğunun giderilmesine yönelik alternatif uygulamalar ve çözüm önerileri üzerinde durulmaktadır.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
MÜLTECİ HUKUKUNUN GELİŞİMİ
I. Birinci Dünya Savaşı ve Milletler Cemiyeti Dönemi
A. Rus ve Ermeni Mültecilere Yönelik Düzenlemeler
B. Alman Mültecilere Yönelik Düzenlemeler
C. Hükümetlerarası Mülteciler Komitesi (1938-1947)
II. İkinci Dünya Savaşı ve Birleşmiş Milletler Dönemi
A. Birleşmiş Milletler Yardım ve Rehabilitasyon İdaresi
B. İkinci Dünya Savaşı Sonrası Evrensel Düzenlemeler
C. Mültecilerle İlgili Bölgesel Düzenlemeler
İKİNCİ BÖLÜM
1951 SÖZLEŞMESİ'NE GÖRE MÜLTECİ OLMA ŞARTLARI, MÜLTECİ STATÜSÜNÜ ENGELLEYEN SEBEPLER VE MÜLTECİ STATÜSÜNÜN SONA ERMESİ
I. Mülteci Statüsünün Belirlenmesinde Temel Alınan Nitelikler
A. Haklı Temele Dayalı Zulüm Korkusu
B. Zulüm Korkusunun Irk, Din, Tabiiyet, Belirli Bir Toplumsal Gruba Mensubiyet ya da Siyasi Kanaat Kaynaklı Olması
C. Zulme Maruz Kalma Riskinin Değerlendirilmesi
D. Ülkesi Dışında Bulunmak
E. Ülkesinin Korumasından Mahrum Bulunma veya Zulüm Korkusundan Dolayı Bu Korumadan Yararlanmayı İstememe
II. Mülteci Statüsünün Sona Ermesi
A. Mülteci Statüsündeki Kişinin Vatandaşı Olduğu Ülkenin Korumasından Kendi İsteğiyle Yeniden Yararlanması
B. Mülteci Statüsündeki Kişinin Vatandaşlığını Kaybettiği Ülkenin Vatandaşlığını Yeniden Kazanması
C. Mülteci Statüsündeki Kişinin Yeni Bir Vatandaşlık ve Koruma Kazanması
D. Mülteci Statüsündeki Kişinin Zulüm Korkusu ile Terk Ettiği veya Dışında Bulunduğu Ülkeye Kendi İsteğiyle Yeniden Yerleşmek Üzere Dönmesi
E. Menşe Ülkedeki Şartların Değişmesi
F. Mülteci Statüsünün Kazanılmasını Gerektiren Şartların Ortadan Kalkmasından Dolayı Daimi İkamet Ülkesine Dönme
III. Mülteci Statüsünün Kazanılmasını Engelleyen Haller
A. BMMYK Dışındaki Diğer BM Organlarının Korumasından Yararlanma
B. Uluslararası Koruma İhtiyacı İçinde Olmama
C. Uluslararası Korumaya Layık Görülmeme
IV. Geri Gönderme Yasağı ve Mültecilerin Sınır Dışı Edilmesi
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SİLAHLI ÇATIŞMALARDA BİREYLERİN KORUNMASINA YÖNELİK ULUSLARARASI HUKUKİ ÇERÇEVE
I. Silahlı Çatışma
II. Silahlı Çatışmalarda Bireylerin Korunmasına İlişkin Hukuk Kuralları
A. İnsan Hakları Hukuku
B. İnsancıl Hukuk
C. Uluslararası Ceza Hukuku
III. Mülteci Hukuku ile Diğer Disiplinler Arasındaki İlişki
A. Mülteci Hukuku ile İnsan Hakları Hukuku Arasındaki İlişki
B. Mülteci Hukuku ile İnsancıl Hukuk Arasındaki İlişki
C. Mülteci Hukuku ile Uluslararası Ceza Hukuku Arasındaki İlişki
IV. İnsan Hakları Hukuku ile İnsancıl Hukuk Arasındaki İlişki
V. İnsancıl Hukuk Kapsamında Mültecilerin Korunması
A. Uluslararası Silahlı Çatışmalarda Mültecilerin Korunması
B. Uluslararası Olmayan Silahlı Çatışmalarda Mültecilerin Korunması
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
SİLAHLI ÇATIŞMA KAYNAKLI İLTİCA TALEPLERİ
I. 1951 Sözleşmesi ve Silahlı Çatışma Kaynaklı İltica Talepleri
A. Silahlı Çatışma ve Zulüm Arasındaki İlişki
B. 1951 Sözleşmesi'nin Uygulanabilirliğine Dair Görüşler
C. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliğinin Uygulaması
II. Mülteci Koruma Rejiminin Güçlendirilmesine Yönelik Arayış ve Uygulamalar
A. Sözleşme Temelli Arayışlar
B. 1951 Sözleşmesi Harici Koruma Rejimleri
GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
KAYNAKÇA