Sözleşmenin yorumu, özel hukukun en temel konularından birisidir. Bu konuya ilişkin ilkeler hem hukuk tarihinde, hem pek çok hukuk sisteminde, hem de yeknesak hukukta sözleşme hukuku alanında üzerinde en çok çalışılan, yargı kararlarında en çok kullanılan, hakkında doktrin ve içtihadın en çok gelişmiş olduğu ilkelerdendir. Bu konunun önemini anlatmak için Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye'nin giriş kısmında yer verilen yüz temel ilke arasında sözleşmenin yorumuna ilişkin olanlara hemen ikinci ve üçüncü sıralarda ve devamında yer verilmiş olduğunu; UNIDROIT'nın The Progressive Codification of International Trade Law ("Uluslararası Ticaret Hukukunun Gelişimsel Kodifikasyonu", yazarın çevirisi) çalışmasında ikinci olarak ele alınan ve üzerinde en çok çalışılan konu olduğunu söylemek yeterlidir. Münferit hukuk sistemlerinde de gerek medeni hukuk, gerekse sözleşme hukukuna ilişkin şerhlerde, yalnız sözleşmenin yorumu konusunda ciltler dolusu eserler yazılmıştır. Modern kodifikasyonlar zamanında bu konuya verilen önem ve gösterilen ilgi, kanun koyucuların bu konudaki düzenlemelerin kapsamı hakkındaki tercihleri ile bağlantılı ve bir ölçüde bu konudaki kodifikasyonun niceliği ile orantılı olmuştur. Bu nedenle Roma-Germen hukuk çevresinde bu konu üzerindeki çalışmaların Latin hukuk çevresi, common law çevresi ve yeknesak hukuk ile karşılaştırıldığında sınırlı olduğu görülür. Özellikle İtalyan ve A.B.D. hukuklarında bu konuyla ilgili tartışmalar ve eserler diğer hukuk sistemlerindeki çalışmaların toplamı ile dahi kıyaslanmayacak kadar çoktur. Durum bu iken Türk hukukunda bu konuyla ilgili çalışmalar konunun önemine rağmen yeterli sayıda değildir. Keza İsviçre hukukunun etkisi sebebiyle bu konudaki yürürlükteki mevzuat da Latin hukuk çevresine ve Mecelle'ye göre oldukça sınırlıdır. Yine Türk yargı kararlarında da bu konuyla ilgili kararların sayısı ve içeriği, konunun önemini göstermekten uzaktır. Oysa son yıllarda tüketici hukukundaki gelişmeler, yeni Türk Borçlar Kanunu'nun kabul edilmesi ve genel işlem şartları bağlamında özel bir yorum hükmü getirmesi, Türkiye'nin 1980 tarihli Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması'na (Convention on International Sale of Goods - CISG) taraf olması ve böylece CISG'nin sözleşmelerin yorumuna ilişkin hükümlerinin mevzuatımıza dâhil olması gibi önemli gelişmeler, sözleşmenin yorumu konusunun tekrar ve etraflıca ele alınması gereğini ortaya çıkarmıştır. Türk hukukunda bu konuyla ilgili güncel çalışmaların azlığının yanı sıra, karşılaştırmalı hukukta da sözleşme hukukunun en temel konularından olan bu konunun etraflıca incelenmemiş olduğu söylenebilir. Sözleşmenin yorumu konusuna karşılaştırmalı hukukun bakış açısıyla yaklaşan çalışmalar yok denecek kadar azdır. Bu da farklı hukuk çevrelerinden hukukçuların çeşitli hukuk sistemleri hakkında derin bir bilgiye sahip olamamaları ve diğer hukuk sistemlerine kendi önyargılarının çerçevesinden bakmaları sonucunu doğurabilmektedir. Bununla beraber yeknesak hukukta sözleşmenin yorumu konusuna yönelik belirgin bir ilgi olduğu ve yeknesak hukuk metinlerinde bu konuda ayrıntılı hükümlere yer verildiği gözlenebilir. Özellikle CISG, UNIDROIT İlkeleri ve bunları takip eden yeknesak hukuk metinlerinde sözleşmenin yorumu konusu, özellikle üzerinde durulan ve uygulamada çok yer bulan bir konudur. Avrupa Birliği'nin yeknesak hukuk metinlerinde de bu konuya özel bir önem atfedildiği ve bu konuyla ilgili yeknesak hukuk metinlerinin bir gelişim göstermekte olduğu söylenebilir. Ancak, her ne kadar münferit yeknesak hukuk metinlerinin konuyla ilgili düzenlemeleri hakkında çalışmalar mevcut ise de, yeknesak hukuk metinlerini bir arada inceleyen, bu metinleri karşılaştırmalı hukuk bakış açısıyla değerlendiren bir çalışma daha önce yapılmamıştır. Yine doktrinde, her ne kadar sözleşmenin yorumuna ilişkin ilkelerin Roma hukukundaki kökenlerine ilişkin eskiden yapılmış çalışmalar var ise de, bu konunun hukuk tarihindeki gelişimine bir bütün olarak bakan ve bu tarihi gelişimi günümüz hukuk sistemleri ile ilişkilendiren bir çalışmanın da eksikliği hissedilmektedir. Zira modern hukuk sistemlerindeki sözleşmenin yorumuna ilişkin pek çok ilkenin Roma hukukuna dayandığı bilinmekle, hatta bazı ilkelerle ilgili Latince, kalıplaşmış "özdeyişler" ("Latin maxims") kaynakları belirtilmeden yaygın olarak kullanılmakla beraber, bu ilkelerin ve özdeyişlerin asıl kökenine atıf yapılmamaktadır. Oysa günümüzde kullanılan pek çok Latince ifadenin kim tarafından, ne zaman söylendiği, hangi eserde yer aldığı bellidir. Özellikle Digesta'nın tam metnine internetten ulaşmanın mümkün olduğu günümüzde sözleşmenin yorumuna ilişkin ilkelerin Roma hukukundaki kökenlerinin belirtmemesi önemli bir eksikliktir. Digesta daha ayrıntılı olarak incelendiğinde, sözleşmenin yorumuna ilişkin günümüzdeki ilkelerin düşünüldüğünden çok daha geniş ölçüde Roma hukukuna dayandığı, hatta bu ilkelerin Roma hukukundan sonraki gelişiminin sanıldığından çok daha sınırlı kaldığı görülecektir. İşte bu nedenlerle bu çalışma, sözleşmenin yorumu konusunu tarihsel kökenleri ışığında, hem münferit hukuk sistemleri, hem de yeknesak hukuk metinleri bağlamında karşılaştırmalı olarak incelemeyi amaçlamaktadır. Bu çalışma, Türk hukuku da dâhil olmak üzere hiçbir hukuk sisteminde sözleşmenin yorumu konusunu eksiksiz olarak sunmak iddiasında değildir. Bahsedilen hukuk sistemleri, sadece karşılaştırmalı bir çalışma yapmak amacıyla genel hatlarıyla ve o hukuk sistemine ait kaynaklara dayanılarak ele alınacaktır. Her bir hukuk sistemine ve yeknesak hukuk metnine ilişkin literatürdeki tartışmalara değinilecek, nihayetinde bütün temel ve ortak tartışmalara dair karşılaştırmalı hukuktaki baskın eğilimlere ilişkin saptamalarda bulunulacaktır. Roma hukukunun ve münferit hukuk sistemlerinin kaynaklarından yararlanırken yazar, bilmediği Latince ve Almanca dillerindeki kaynakları okumak ve yer yer bunların çevirilerini sunmak için teknolojik imkânlardan yararlanmıştır. Bu denli önemli ve bu kadar çok işlenmiş bir konuda bir karşılaştırmalı hukuk eseri, elbette yalnız bir yazarın tek başına sahiplenemeyeceği kadar kapsamlı bir çalışmanın ve ortak bir emeğin sonucudur. Bu çalışmada doğrudan veya dolaylı olarak emeği geçen o kadar çok insan vardır ki, hepsini saymak dahi bu kitabın yazarının kolaylıkla cürret edemeyeceği bir iştir. Bununla birlikte bu çalışmanın ortaya çıkmasında önemli pay sahiplerinden bahsetmek de bu yazar için yerine getirmesi zevkli bir borçtur. (Önsöz'den)

İÇİNDEKİLER
I. Giriş
A. Amaç ve Yöntem
B. Sözleşmenin Yorumunun Temel Sorunsalı
II. Sözleşmenin Yorumuna İlişkin İlkelerin Tarihi Gelişimi
A. Roma Hukuku
1. Arkaik Dönemde Yorumla İlgili Gelişmeler
2. Klasik Dönemde Sözleşmenin Yorumu ile İlgili İlkelerin Ortaya Çıkışı
3. Post-Klasik Dönemdeki Gelişmeler
B. Hümanist ve Doğal Hukuk Okulları ve Kıta Avrupası Hukuk Sistemleri Arasındaki Yaklaşım Farkının Ortaya Çıkışı
III. Karşılaştırmalı Hukukta Sözleşmenin Yorumu
A. Genel Olarak
B. Latin Hukuk Çevresi
1. Fransız Hukuku
2. İtalyan Hukuku
C. Roma-Germen Hukuk Çevresi
1. Alman Hukuku
2. İsviçre Hukuku
3. Türk Hukuku
D. Common Law Çevresi
1. İngiliz Hukuku
2. A.B.D. Hukuku
A. Genel Olarak
B. CISG'nin 8. Maddesi
1. Genel Olarak
2. CISG'nin 8. Maddesi'nin Uygulama Alanı ve Tek Tarafın İradesinin Esas Alınması Sorunu
3. İrade Uyuşmasının Yokluğu (Dissent) ve Hata
4. CISG'nin 8. Maddesinin hükümleri
5. CISG'de Yer Almayan Yorum Kuralları
6. Parol Evidence Rule, Merger Clauses ve CISG m. 8/3
C. UNIDROIT İlkeleri'nin 4. Bölümü
1. Genel Olarak
2. UNIDROIT İlkeleri'nin 4. Bölümünün Düzenlemeleri
D. Avrupa Birliği'nin Yeknesak Hukuk Metinlerindeki Düzenlemeler
1. Avrupa Sözleşme Hukuku İlkeleri (Principles of European Contract Law - PECL)
2. Ortak Referans Çerçevesi Taslağı'nın (Draft Common Frame of Reference - DCFR)
3. Ortak Avrupa Satış Hukuku (Common European Sales Law - CESL)
E. Trans-Lex İlkeleri
1. Genel Olarak
2. Trans-Lex İlkeleri'nin Sözleşmenin Yorumuna İlişkin Düzenlemeleri
V. Sonuç - Sözleşmenin Yorumu ile İlgili Temel Tartışmalarda Karşılaştırmalı Hukuktaki Eğilimlere İlişkin Tespitler
A. Münferit Konulardaki Tartışmalar
1. Yoruma İlişkin Kodifikasyon Çalışmalarının Kapsamı
2. Yoruma İlişkin Kararların Denetimi
3. Yoruma İlişkin Kuralların Uygulama Alanı
4. Sözleşmenin Yorumunda İyiniyet ve Dürüstlük Kuralının Yeri
5. Yorum(lamama) İlkeleri ile İlgili Tartışmalar
6. contra proferentem İlkesinin Uygulama Alanı
B. Sübjektif ve Objektif Yorum Arasındaki Denge Arayışı ve Uygulamaya İlişkin Tespitler: Yorum Kurallarının Uygulamasındaki Dört Aşama
1. Genel Olarak
2. Yorumun Dört Aşaması
C. Genel Değerlendirme
Kaynakça