Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı, Avrupa bütünleşmesinin insan hakları alanındaki birikimini somutlaştıran anayasal bir belgedir. Günümüzün en ileri temel haklar kataloğu olarak kabul edilen Şart, ortaya çıkış süreci itibariyle de özgün bir tarihsel tecrübenin ürünüdür. Kuruluşunda ekonomik saiklerin başat rol oynadığı Avrupa Birliği'nde temel hak ve özgürlüklerin bir belgede toplanması ancak yarım asır sonra mümkün olabilmiştir.
Normatif temelleri ve etki doğurduğu çerçeve itibariyle Avrupa anayasal düzenine ait bir enstrüman olsa da Şart'ı uzun bir tarihi arka plana yaslanan insan hakları kuramının geldiği son aşama olarak değerlendirmek mümkündür. Bütünleşme sürecinin inişli çıkışlı seyrine ilaveten özellikle taslak hazırlama çalışmalarından bağlayıcılık kazandığı ana kadar karşılaşılan olaylar Şart'ı insan haklarına dair gelecekteki uluslararası mutabakat arayışlarında örnek olay ve model belge konumuna getirmiştir. Elinizdeki çalışma, Avrupa bütünleşmesinin başlangıcından Lizbon Antlaşması'na kadar kaydedilen gelişmeleri temel haklar perspektifiyle ele almakta, ardından Şart'ın Birlik hukukundaki yerine odaklanmaktadır. Çalışmanın son bölümünde ise Avrupa Birliği Adalet Divanı ile İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi arasındaki ilişki ve Birlik'in İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi'ne katılımı sorunu irdelenmiştir.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
I. TEMEL HAKLAR ŞARTI'NA GİDEN SÜREÇTE AVRUPA BİRLİĞİ'NDE TEMEL HAKLARIN KORUNMASI
A. Kurucu Antlaşmalar Döneminde Temel Haklar
1. II. Dünya Savaşı Sonrası İşbirliği Arayışları
2. Bütünleşmenin İlk Aşaması: Kurucu Antlaşmalarda Temel Haklar Kataloğu Eksikliği
B. Avrupa Adalet Divanı İçtihadının Temel Hakların Korunmasına Etkisi
1. Doğrudan Etki ve Üstünlük: Temel Hak Korumasını Ortaya Çıkaran İlkeler
2. Topluluk Hukukunun Genel Prensipleri Olarak Temel Haklar
3. Avrupa Adalet Divanı ile Üye Devletlerin Anayasa Mahkemeleri Arasındaki İlişki
C. Şart Öncesi Dönemde Kurucu Antlaşmalarda Yapılan Temel Haklar Konulu Değişiklikler
1. Avrupa Tek Senedi
2. Maastricht Antlaşması
3. Amsterdam Antlaşması
II. AVRUPA BİRLİĞİ TEMEL HAKLAR ŞARTI İLE BAŞLAYAN DÖNEMDE BİRLİK HUKUKUNDA İNSAN HAKLARI
A. Şart Konvansiyonu'ndan Lizbon Antlaşması'na Temel Hakların Seyri
1. Şart Konvansiyonu 2000: Temel Haklar Şartı'nın Doğuşu
2. Nice Antlaşması
3. Avrupa Birliği Anayasası: Sonuçsuz Kalan Bir Çaba
B. Lizbon (Reform) Antlaşması ile Başlayan Yeni Dönem
1. Lizbon Antlaşması'nın Ortaya Çıkışı
2. Lizbon Antlaşması'nın Getirdikleri: Genel Bir Değerlendirme
C. Lizbon Antlaşması'ndan Sonraki Dönemde Temel Haklar Şartı
1. Temel Haklar Şartı'nın Hukuki Statüsü: Yumuşak Hukuk Bildirisinden Bağlayıcılığa
2. Temel Haklar Şartı'nın İçeriği: Haklar ve İlkeler
3. Şart'ın Uygulanmasını Düzenleyen Genel Hükümler
D. Başlangıçtan Lizbon Sonrası Döneme Avrupa Adalet Divanı ile İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Arasındaki İlişki
1. İyiniyetli Ön Kabul Dönemi
2. Bosphorus Kararıyla Değişen Anlayış
E. Avrupa Birliği'nin İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi'ne Katılımı Problemi
1. Taraf Olmaya Dair İlk Taslak Metin ve Danışma Görüşü 2/94
2. Lizbon Antlaşması Madde 6(2)
3. Danışma Görüşü 2/13
SONUÇ
KAYNAKÇA